Hoe vind je een goede coach?

Iedereen kan zich toch coach noemen?

hoe vind je een goede coach

“En wat maakt jou dan een goede coach?” Nog niemand heeft me die vraag gesteld, terwijl dat best had gekund. In de krant duikt het onderwerp met regelmaat op. Krantenkoppen als “zorgen om de kwaliteit van de stresscoach” tot het feit dat het aantal coaches in de afgelopen twintig jaar is vertienvoudigd. Ze brengen je misschien aan het twijfelen. En dat begrijp ik.

Het beroep van coach is niet beschermd en dat maakt dat je een weloverwegen beslissing wil maken voor je de – vaak hoge – drempel van de coach overstapt. Want het is niet niks: je kwetsbaar opstellen, je probleem echt willen aanpakken, daadwerkelijk een aspect van je leven willen veranderen. Dat doe je niet bij de eerste de beste coach.

Hoe weet je dan wat een goede coach is? Zeker als de nood hoog voelt voor je, heb je geen energie om daar uitgebreid onderzoek naar te doen. Deze tien simpele kenmerken kunnen je helpen. Hieronder verwijs ik steeds naar de coach met “hij”, lees daar gerust ook “zij” voor.

Een goede coach is opgeleid en getraind

Een coach kan je altijd vertellen welke opleidingen hij heeft gedaan op het gebied van coaching. Op de site van een coach is meestal een  “over mij” sectie te vinden waarin je niet alleen een idee krijgt over de specialisatie van je coach, maar zie je ook – via Linkedin of op de pagina zelf – hoe een coach is opgeleid en hoe hij zich blijft ontwikkelen en trainen. Meer daarover onderaan deze blog.

Weten welke papieren je coach op zak heeft, kan een handige hulp zijn in je selectie: voor de een is wandelcoaching een middel bij uitstek, voor de ander is dat bijvoorbeeld het werken met familie-opstellingen of aan burn-outherstel. Naast specialisaties is de basis natuurlijk essentieel: een algemene coachopleiding zit in het stapeltje van de certificaten.

Biedt een coach een gratis kennismakingsgesprek, dan voel je snel genoeg aan hoe goed een coach de juiste vaardigheden beheerst. En bijna net zo belangrijk: is er een klik en voelt het gesprek goed? Als jij je als cliënt vertrouwd en veilig voelt, dan pas is het mogelijk om te leren en te groeien. Ook de ervaringen of recensies op de site, zoals hier, helpen jou in je keuze en oordeel.

Een goede coach heeft een plan

Kom je bij een coach, dan wil je als cliënt het gevoel hebben dat je in goede handen bent. Je krijgt vragen die anderen je waarschijnlijk nog niet hadden gesteld. Waarop jij uiteindelijk antwoorden geeft waarvan je niet wist dat je die al in je had. Een goede coach heeft diverse opleidingen gevolgd om je kundig je stappen te laten zetten. Hij stelt geen standaard vragen, maar laat jou jezelf verrassen en legt verbanden.

De diepte in

Een coach kijkt niet naar het oppervlakkige plaatje (“goh, op welke manier kun je meer pauzes nemen op je werk?”), maar kijkt naar jou als hele mens (“hoe komt het dat je het lastig vindt om pauzes te nemen, waar komt dat vandaan en welke gedachten/gevoelens komen dan bij je op?”). Lekker zweverig voorbeeld natuurlijk, maar wel duidelijk.

Je coach maakt gebruik van verschillende methodieken om jou inzichten te geven. Hij kan bij voorbeeld positief coachen, maar provoceert en confronteert ook waar nodig. Zie het als een koffertje waaruit hij pakt wat op dat moment past; de koffer is altijd bij de hand.

Een goede coach heeft geen plan

En ja, het omgekeerde is ook waar. Je coach weet niet wat hij doet. Laat ik een voorbeeld geven uit mijn eigen praktijk: bij de start van elk gesprek heb ik als coach geen idee waar we aan het eind van onze sessie op uit zullen komen. Natuurlijk, ik heb mijn verslag van de vorige keer en dat roept bij mij altijd weer nieuwe vragen op die ik gebruik ik in mijn voorbereiding. Grofweg de helft van die vragen komen mogelijk aan bod, maar de andere helft blijkt op dat moment niet van belang. Dan sla ik met de cliënt een ander pad in, dat vooraf misschien niet eens op mijn plattegrond stond.

Jij bepaalt de route

En zo moet het ook zijn. Want we lopen niet mijn pad, we lopen jouw pad. Jij weet waar we naartoe moeten en ik volg, samen onderzoeken we de juiste route.

Nog een voorbeeld: aan het einde van een eerste gesprek nam de cliënt zich voor in elk geval weer te gaan vissen. Iemand die mij een beetje kent, zal meteen weten dat ik dat nooit verzonnen zou hebben. Ik denk nooit aan vissen, en ben er eigenlijk zelfs tegen. Zielig voor die beestjes. Maar, hé, het is niet mijn pad.

Een goede coach kun je voor de volle 100% vertrouwen

Een goede coach moet jouw volledige vertrouwen kunnen hebben en houdt zich dan ook aan de ethische code. Wat je deelt is immers heel persoonlijk. Een coach zal het in het eerste gesprek zeker benoemen: dat wat binnen de muren van de praktijk of welke locatie dan ook besproken wordt blijft daar.

Jij hebt de regie

Ook als een cliënt het geen probleem vindt dat anderen weten wat er speelt, dan nog is het nooit aan een coach om informatie te delen. Niet met een partner, ouder, een ander familielid of een leidinggevende. En nooit: dus ook niet nadat een traject is afgerond of tien jaar later. De cliënt heeft hierin altijd zelf de regie.

Een goede coach is lui

Jawel, heel lui! Die zin vind ik nog altijd heerlijk om te zeggen in het kennismakingsgesprek met een cliënt. Juist omdat ik het in het dagelijkse leven best een uitdaging vind om lui te zijn en niks te doen. Iets dat veel cliënten overigens herkennen, maar dat terzijde.

Jij bent aan het werk

Hoe is een goede coach dan lui? Hij laat het stellen van doelen aan jou als cliënt over, en laat je die liefst ook nog helemaal zelf verwoorden. Hij praat veel minder dan de cliënt. Die laatste is juist aan het werk. De coach laat gerust een stilte vallen en wacht nog wat langer. Dan komen vaak juist de mooiste antwoorden.

Een coach bedenkt niet alvast zijn volgende vraag terwijl jij als cliënt nog bezig bent een antwoord te formuleren. De coach vult niet in, maar wacht rustig af: in het antwoord dat jij geeft ligt vaak zijn volgende vraag verborgen. Zo rijgt de kralenketting zichzelf.

Een goede coach vraagt zich steeds af of hij nog wel een goede coach isUit het vorige punt zou je kunnen afleiden dat de coach relaxed in zijn stoel hangt terwijl zijn cliënt ploetert. Dat beeld klopt natuurlijk niet helemaal. Een coach luistert wel degelijk heel aandachtig, legt verbanden en kijkt naar de hele mens die voor hem zit. Ook mimiek, lichaamshouding en toon worden gezien en gebruikt om de cliënt verder te helpen. Op die manier is de coach wel degelijk druk bezig. Constant verbindt hij zijn kennis en kunde aan wat jij als cliënt aangeeft en laat zien.

Nobody’s perfect

Maar een coach mag – naar mijn mening – nooit het idee hebben dat het dik in orde is zolang hij op deze manier “druk bezig” is. Hoe ik dat voor mezelf zie? Ik kijk na elk gesprek ook kritisch naar mezelf. Want ik ben ook maar een mens en niemand is perfect: waar had ik het anders kunnen doen? Is er iets blijven liggen in de vragen? Ben ik zuiver geweest in de communicatie? En heb ik diezelfde zuiverheid ook gesignaleerd bij de ander?

Coaches maken dan ook regelmatig gebruik van intervisie: zonder personen te benoemen, bespreken we situaties en laten ons kritisch bevragen. Niemand hoeft het alleen te doen. Ook een coach kan zich steeds verbeteren door hulp te vragen.

Een goede coach is het tegenovergestelde van een Rinus MichelsRinus Michels? Een voetbaltrainer, misschien wel de beste, in mijn blog – wat doet hij hier?

Elke zaterdag sta ik langs de lijn en hoor coaches aanwijzingen roepen. De spelers op het veld volgen ze op en laten het spel op die manier beter verlopen. Met een goede sportcoach en getrainde spelers wel te verstaan. Natuurlijk is het leven ook een spel en zou een coach net zo goed aanwijzingen kunnen geven aan een cliënt. Het mooie is alleen: als er iets is in coaching dat niet werkt, dan zijn dat tips.

Als ik als coach een tip geef, dan is dat er namelijk een die voor mezelf zou werken, in eenzelfde situatie. Maar de cliënt heeft misschien iets heel anders nodig. Mijn tip zou voor hem of haar helemaal niet effectief zijn.

Je wil geen tips (echt niet!)

En – ik geef het eerlijk toe – heel af en toe gebeurt het toch even. Geef ik een tip. Beroepsdeformatie van de docent die ik was in mijn vorige leven. En vrijwel altijd zie ik het gezicht van de cliënt op blanco gaan. En haal ik hem uit zijn eigen gedachtegang. Het verschil met sport? Het leven is niet voluit te leven met een setje standaard regels. Buiten de lijnen gebeurt het onverwachte en daar heeft iedereen op zijn eigen manier mee om te gaan.

Waar we wel aanwijzingen mee mogen geven, is wanneer we informatie delen waar het past. Zoals bij psycho-educatie in het kader van burn-outpreventie of wetmatigheden die spelen in systemisch werk.

Een goede coach vraagt door, checkt en vraagt doorEen coach heeft misschien een vragenlijst om bijvoorbeeld inzicht te krijgen in stress- of burn-outklachten, of heeft een aantal standaard vragen om zijn cliënt en zijn leven te leren kennen. Maar na die eerste kennismaking is LSD een standaard medicijn (nee, niet de drug): je coach luistert, vat vaak samen om de structuur te bewaken. En om te checken of we de cliënt goed begrepen hebben en niets invullen in onze eigen “kleur”. En daarna vragen wij, coaches, door. Veel meer dan een partner of vriendin zou doen.

We zijn niet zo aardig

We zijn ook lang niet zo aardig als die vriendin: we beamen niet hoe erg iets is, of hoe verschrikkelijk je omgeving wel is. Maar we halen je steeds weer terug naar jezelf: wat kan je zelf doen, waar heb je zelf invloed op? Een situatie of een ander kun je niet veranderen, maar dat kan je zelf wel.

Hoewel het trouwens heel mooi en helpend kan zijn om die ander, je partner bijvoorbeeld, eens wel mee te nemen naar een sessie in een traject gericht op burn-outherstel.

Een goede coach leeft zich niet teveel inAl heb je de meest narcistische partner die er is. Of heb je een jeugd achter de rug die je niemand toewenst. En heb je een leidinggevende die het woord “baas” een autoritair sausje heeft gegeven dat te bitter smaakt om te verteren. Al drijven je kinderen je tot wanhoop.

Hoe erg het ook is, een coach huilt niet jouw tranen, huilt niet mee met de wolven in het bos. Dat betekent niet dat je coach afstandelijk is. Het wil ook niet zeggen dat een coach je probleem kleiner maakt dan het is, maar wel dat hij kijkt naar waar het om gaat: jou.

Focus op jou

Jij blijft daarmee de aandacht krijgen. Een goede coach leeft dus niet teveel met je mee, maar laat je de situaties van meerdere kanten bekijken. Dat betekent soms ook confronteren en provoceren. Hoe dan ook blijft het accent op jou: wat kun jij met deze situatie, en wat heb jij hierin te doen? Wat heb jij hierin te leren?

Een goede coach groeit

Als cliënt leer je veel in een traject en heb je daar duurzaam profijt van. Je leert jezelf beter kennen, beter omgaan met situaties, anders omgaan met patronen en je houdt overtuigingen tegen het licht. Je wordt een nieuwe versie van jezelf.

Maar ook een goede coach blijft leren. Een coach zou geen coach zijn als het niet zijn visie was dat we ons leven lang blijven leren en groeien. Hij daagt je daar steeds toe uit. Van je coach mag je hetzelfde verwachten. Voor mezelf geldt dat in elk geval: omdat ik mezelf steeds wil blijven verbeteren en ontwikkelen. Zodat ik steeds weer terug kan kijken en blij kan zijn met elke nieuwe stap en elk beetje groei. In mijn werk als coach én in mijn dagelijkse leven. En dat is precies wat mijn missie is voor jou als cliënt!

Ten slotte

Tien is een mooi rond getal, daar hou ik wel van! De lijst is ongetwijfeld nog uit te breiden met een punt dat voor jou nog niet goed genoeg uit de verf gekomen is. Laat me weten wat jij nog mist en wat jij van deze lijst vindt; ik ben benieuwd en leer graag van je!

We leggen allemaal onze eigen accenten en zijn allemaal anders. En zo hebben we ook niet allemaal baat bij dezelfde coach. Je hebt dus helemaal gelijk dat je je coach niet zo maar kiest en je kritisch opstelt. Niet iedereen past bij jou (of bij mij;). De meeste coaches bieden daarom een gratis kennismakingsgesprek aan met een reden: stel ons alle vragen die de punten hierboven in je oproepen!

En ben je toevallig op zoek naar een coach die gespecialiseerd is in stress en burn-out, in slaapproblemen en/of een onderwijscoach? Kom mij gerust eens je vragen stellen, je bent welkom!