Vier lagen van écht duurzaam burn-outherstel

Herken je dit: collega’s die na een burn-out weer aan het werk gaan en na een tijdje toch weer terugvallen? Burn-outherstel blijkt niet altijd blijvend te zijn. Helaas komen er in mijn praktijk regelmatig mensen die via een ander traject hersteld dachten te zijn, maar na verloop van tijd toch weer terugvallen in hun oude patronen. Blijkbaar zijn ze bij hun eerste behandeling van burn-out niet helemaal doorgedrongen tot de kern van de zaak. Ik ben dan ook voor een holistische aanpak, die werkt op vier lagen. Die gaan verder dan mentale bewustwording en praktische handvatten, maar werken ook op de onderliggende gevoelslagen. Door ook deze te verkennen en te ont-spannen wordt burn-outherstel écht duurzaam.

Het belang van voelen

Voor ik de vier lagen van duurzaam burn-outherstel beschrijf, wil ik het belang van het gevoelsaspect extra benadrukken. Bij een burn-out zitten we vaak zo in ons hoofd en in de analyse dat het nauwelijks nog lukt om contact te maken met ons gevoel. Zelfs op het basale niveau van lichamelijk voelen is dat het geval. Voelen wanneer je moe bent of fysieke pijn hebt is voor mensen met chronische stress vaak heel moeilijk. Ze zijn gewend om hun lichaam te negeren; om alsmaar door te gaan. Je kan je voorstellen dat het meer emotioneel voelen van bijvoorbeeld verdriet dan ook heel lastig is. In mijn coachpraktijk doe ik daarom regelmatig oefeningen met mensen om ze te helpen om weer contact te maken met hun gevoel. Samen een korte meditatie doen kan bijvoorbeeld al heel fijn zijn.

Vier lagen

‘Fysiek energieherstel’ is de eerste laag in burn-outcoaching in mijn praktijk. Voldoende ontspanning is nodig om de lichamelijke en mentale energie weer op te bouwen. Mensen moeten weer energie voelen om in het vervolg van het traject aan zichzelf te kunnen werken. De tweede laag noem ik ‘bewustwording van de systemische dynamieken’. Daarbij gaat het om het ontdekken van patronen en overtuigingen die je veelal onbewust hebt opgedaan in het gezin waarin je opgroeide, je systeem van herkomst. Het kan daarbij zelfs gaan over patronen die al generaties terug hun oorsprong hadden en aan jou doorgegeven zijn. We zijn zo gewend om op deze manier te functioneren in een systeem, dat we dat ook in andere systemen – zoals op het werk – doen. Maar mogelijk helpt dit gedrag je in andere situaties niet, en is het juist een van de oorzaken waarom je stress ervaart.

Moed en missie

Een volgende fase is om, wanneer jij je bewust bent geworden van de systemische dynamiek, die oude patronen en gedachten onder ogen te zien en ze te veranderen. Het werkelijk aangaan van die verandering is de derde laag. En daar is moed voor nodig! Zo hebben mensen vaak het idee dat ze hun ouders afvallen als ze toegeven dat er vroeger bepaalde patronen waren die hen nu in de weg zitten. Maar we maken als kind allemaal trauma’s mee, groot of klein, hoe gelukkig je jeugd ook was. Je ouders zijn ook maar mensen, net als jij. De vierde laag, tenslotte, is het bepalen van je missie in het leven. Ontdekken wat jou gelukkig maakt en wat jij echt belangrijk vindt, helpt je om je werk en dagelijks leven zó in te richten dat je meer voldoening en minder stress ervaart.

Burn-outherstel begint fysiek

Zoals gezegd is de eerste laag van een coachingstraject voor burn-outpreventie of -herstel erop gericht om weer te leren je ontspanning op te zoeken. Er zijn tegenwoordig zoveel prikkels en zoveel zogenaamd belangrijke situaties dat we onszelf daarmee chronische stress kunnen bezorgen. Je activeert dan constant je sympathische zenuwstelsel (je gaspedaal … gaan!) Het lukt dan steeds minder om jezelf te ontspannen met het andere deel van je autonoom zenuwstelsel: je parasympathische zenuwstelsel ofwel je rempedaal, je oplader. Zo pleeg je roofbouw op jezelf. Opnieuw leren ontspannen dus. Maar hoe doe je dat?

Fysiek herstel: zo laad je weer op

Netflixen, scrollen door je social media, teveel tv-kijken, op de bank hangen en ongezond eten (je lijf wil suikers en vetten – snelle energie) zijn manieren om even uit de ratrace te stappen, maar echt opladen doe je er niet van. De prikkels blijven binnenkomen, je blijft moe. Wat helpt dan wel? Plan met discipline activiteiten in die juist je parasympathische zenuwstelsel activeren. Breng jezelf paar een keer per dag naar een lagere hartslag en een rustiger ademhaling op een of meer van deze manieren:

Wandelen en andere matig intensieve vormen van bewegen. Na een tijdje kom je automatisch in een rustiger cadans, haal je rustiger adem en worden je stresshormonen afgebroken. Het helpt je om uit je piekergedachten te komen.
Luisteren naar fijne muziek. Liefst niet meer dan 60bpm. Zonder dat je daar bewust moeite voor doet, wordt je ademhaling rustiger en vertraagt je hartslag. Een makkelijke manier van ontspannen die bovendien goed is voor je creativiteit en empathisch vermogen omdat het veel hersengebieden met elkaar in verbinding stelt.
Mediteren. Als je nooit hebt gemediteerd, voelt dit vaak als ongemakkelijk. Logisch, je bent het niet gewend om stil te zitten en je gedachten rustig de revue te laten passeren. Helemaal niets denken kan niet. Maar je gedachten niet vasthouden en ze voorbij laten gaan, wel. Ik kan je een (korte) meditatie leren die veel van mijn cliënten erg prettig vinden.
Lijfzorg. Zoals yoga en massage. Geef extra aandacht geven aan je zintuigen. Dit helpt je uit je hoofd te komen, je hartslag te vertragen en verlaagt de aanmaak van stresshormonen. Van denken naar voelen dus.
Ademhalingsoefeningen. De meeste mensen ademen te snel, ook in rust. Zo’n 6 ademhalingen per minuut zijn in rust voldoende. Natuurlijk kun je niet de hele dag door een langzame ademhaling hebben. Oefen het 3 x per dag bewust 3 minuten, zodat je het in stresssituaties makkelijker kan inzetten.

Volgende lagen

Wanneer de lichamelijke energie weer een beetje is opgebouwd, zijn de volgende lagen van burn-outcoaching aan de orde. In mijn volgende blog vertel ik je meer over de lagen twee en drie, die gaan over het systemisch werken. Door je bewust te worden van de patronen vanuit je systeem van herkomst, kan je onderzoeken of dat gedrag je nu nog helpt en hoe je het zou willen veranderen. Je zal zien dat dan ook de dingen die jij echt belangrijk vindt en waarvan je jezelf meer gunt, vanzelf naar boven komen drijven. Zo beland je dan op de vierde laag: het bepalen van jouw missie. En met jouw missie en inzichten helder in beeld, kun je voluit je eigen leven gaan leven.

Wil je meer weten over een coachingstraject gericht op burn-outpreventie of burn-outherstel? Neem contact met me op, ik help je graag verder!